Саптуу эмен (Дуб черешчатый, Quersus robur)

Эмендер уруусунан – Fagaceae

Бийиктиги 40 м-ге чейин жеткен, шагы жайылган дарак. Жаш бутактарынын кабыгы жылма, түсү – күрөңүрөөк, кийинчерээк күмүштөй боз. Жалбырактар сабактардын учунда жакындашкан, саптары кыска, жылаңач, тескери жумуртка сымал, айчыктуу, цельнокрайний, тупой КСЭ? Гүлдөрү эки жыныстуу, энеликтери – 1-3, узун гүл сабында жайгашат; аталыктары – салаңдаган сейрек сөйкөлөрүндө. Мөмөсү – жумуртка сымал желудь, (к.КСЭ) кара күрөң саргыч. Май айында гүлдөйт. Мөмөсү сентябрда бышат. Токойлордо кездешет. Парктарда, бактарда өстүрүлөт.

Өсүмдүктүн бардык бөлүктөрүндө ийлөө (ашаткыч) заттар бар. Алар көбүнчө жаш кабыктарында топтолот (20%-ке чеийн), сөңгөгүндө (4-6%). Кабагында органикалык кычкылдар (галл жана Эллаг), флавоноиддер; желуддарына – таниндер (40%-ке чейин), крахмал, белоктуу заттар), углеводдор, 5%-ке чейин өсүмдүк майы; жалбырактарында – пигменттер, флавоноиддер (кверцетин менен кверцитрин) ашаткыч заттар, С витамини; жалбырак галлдарында 30%-ке жакын ашаткыч заттар; жалбырак менен кабыгында тритерпеноиддер (тераксерол, глютина).

Эмендин жалбырактары жыпар жыттуу болгондуктан, аны бадыраңдарды туздаганда пайдаланылат. Эмендин ийлөөчү экстракты заманбап кезиндеги тери ашаткыч өндүрүштө пайдаланылат. Көпчүлүк экстракттар сөңгөгүнөн алынат – тактары иштетүү өндүрүштөн. Эмендин сөңгөгү өзгөчө вино, конъяк бочкаларды жасаганда пайдаланылат.

Эмендин сөңгөгүндөгү ийлөөчү заттар (таниндер) суусундуктарга өзгөчө даам менен аромат берет. Желуддардан кофенин сурогаты чыгарылат. Желуддар жапайы айбандар үчүн сонун жем болот. Аларды чочко семиртүү үчүн да пайдаланат.

Содержание книги:

Статьи и книги по теме: